Diễn biến thứ nhất là Thổ Nhĩ Kỳ đưa quân đội vào Libya và diễn biến thứ hai là gia tăng đối địch trực tiếp giữa Mỹ và Iran.

Trong số các đối tác bên ngoài, có lẽ Nga hiểu rõ hơn ai hết và vì thế phải lo ngại hơn ai hết về việc Thổ Nhĩ Kỳ đưa quân đội vào Libya. Thổ Nhĩ Kỳ chơi đúng con bài mà Nga đã chơi với Syria và ở Syria năm 2015 khi can thiệp quân sự trực tiếp vào Syria. Điều khác biệt cơ bản là về sau ở Syria, Thổ Nhĩ Kỳ hùa vào phe ông Putin, trong khi bây giờ ở Libya sẽ không có chuyện Nga nghiêng về phía Thổ Nhĩ Kỳ.

Lý do ở chỗ Nga ủng hộ phe chính phủ ở Syria, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ lúc đầu muốn lật đổ chính phủ Syria. Ở Libya, Nga hậu thuẫn phe cánh của quốc hội Libya và của tướng Haftar, còn Thổ Nhĩ Kỳ lại chống lưng cho phe chính phủ Libya.

Ở cả Syria lẫn Libya, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đều theo đuổi cả những lợi ích và mục đích riêng, nhưng xung khắc lợi ích giữa hai nước này ở Syria còn dễ dung hoà hơn nhiều so với ở Libya. Ở đây, Thổ Nhĩ Kỳ làm khó cho Nga nhưng cái dễ đối với Nga là Thổ Nhĩ Kỳ có làm gì thì cũng vẫn phải dè chừng Nga.

Cho nên lần này tới Thổ Nhĩ Kỳ, Tổng thống Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan thoả thuận với nhau là thúc đẩy thực hiện ngừng bắn ở Libya. Ngừng bắn ở đó tuy chưa giúp khắc phục được xung khắc lợi ích giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng ít nhất thì cũng giúp hai bên không thêm khó xử với nhau.

Hai nước này hiện cần hợp tác với nhau hơn bao giờ hết bởi tình hình Syria đã bước sang giai đoạn mới, và hai nước này phải đồng hành với nhau chứ không khúc mắc nhau thì mới có thể thành công được trong việc dàn xếp giải pháp chính trị hoà bình cho Syria.

Mặt khác, chỉ với tăng cường hợp tác với Thổ Nhĩ Kỳ thì Nga mới có thể phân hoá nước này với các thành viên khác của NATO và đặc biệt với Mỹ. Thổ Nhĩ Kỳ cũng phải thúc đẩy hợp tác với Nga thì mới có thể dùng Nga làm đối trọng cho quan hệ của Thổ Nhĩ Kỳ với Mỹ, EU và NATO.

Sau gần 3 năm, Tổng thống Putin mới trở lại Syria và ông Putin dùng chuyến thăm này để vừa trấn an đồng minh là chính phủ Syria, vừa khẳng định Nga đóng vai trò quyết định đối với hiện tại cũng như tương lai của Syria.

Mỹ và Iran đã sử dụng biện pháp quân sự với nhau. Mỹ ám sát tướng Qasem Soleimani của Iran ở Iraq và Iran không kích vào hai căn cứ quân sự của Mỹ ở Iraq. Hai bên chưa khi nào xô đẩy nhau tới nấc thang đối địch này. Xưa nay, Nga luôn đứng về phía Iran và hiện tại mối quan hệ giữa Nga và Mỹ không được tốt đẹp.

Nhưng Mỹ và Iran càng đối địch nhau thì Nga càng thêm khó xử do hai nước này những khi xung khắc với nhau thường không để ý gì nữa đến các đối tác khác. Vì Nga có quan hệ thân thiết với Iran và Nga không thua kém gì Mỹ về vai trò và ảnh hưởng chính trị quân sự thế giới và khu vực, nên Nga có nhiều tiền đề thuận lợi hơn cả cho vai trò trung gian hoà giải giữa Mỹ và Iran. Mỹ cần tranh thủ Nga để Nga tác động tới Iran, trong khi Iran cần Nga làm đối trọng để đối phó Mỹ.

Vì thế, trước khi công du Syria và Thổ Nhĩ Kỳ lần này, Tổng thống Putin đã điện đàm với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và sau chuyến đi, ông Putin mời Thủ tướng Đức Angela Merkel sang Nga hội kiến. Ông Putin trao đổi với ông Macron và bà Merkel chủ yếu về vấn đề Ukraina, về chuyện Libya và về đối địch mới đây giữa Mỹ và Iran. Những chuyện mới ở khu vực đã gây khó mới trong xử lý lợi ích, nhưng đồng thời cũng đưa lại cơ hội mới để gây dựng vai trò mới và tăng thêm ảnh hưởng cho nước Nga ở khu vực này.